Balık yağı, EPA ve DHA gibi önemli omega-3 yağ asitlerini içeren bir besin takviyesidir. Bu yağ asitlerinin vücudumuzda üretimi oldukça düşük seviyede olduğundan beslenme ile alınmasına dikkat edilmelidir. Bunun için Dünya Sağlık Örgütü (WHO), haftada 2 kez balık tüketilmesini önermektedir. Ancak beslenmenizde balığa yer vermeyen biriyseniz veya hamilelik gibi ihtiyacınızın daha fazla olduğu bir dönemdeyseniz balık yağı takviyesi kullanmayı düşünebilirsiniz.
Her bir balık yağı kapsülü ortalama 900-1000 mg’dır ve içerisindeki EPA ve DHA oranı markaya göre değişkenlik gösterebilir. Ortalama 980 mg’lık bir kapsülde 500 mg DHA ve EPA vardır. Genelde balık yağı takviyelerinde EPA ve DHA oranı 6:1’dir.
Balık yağının kullanımı için belirli bir zaman dilimi bulunmamaktadır. Ancak balık yağı kullanımının yan etkileri arasında reflü bulunmaktadır. Dolayısıyla balık yağı dozunuzu, sabah ve akşam olmak üzere yemeklerden önce olacak şekilde ikiye bölerek kullanmak reflü ve hazımsızlık gibi şikayetlerinizin oluşmasını önleyebilir (1).
Takviye kullanımındaki önemli noktalardan bir diğeri ise en üst düzeyde yararlanmak için emilim düzeyini artırmaya çalışmaktır. Balık yağının da vücuttaki emilimini artırmak için yemekle birlikte alınması önerilir. Özellikle sağlıklı bir yağ kaynağıyla birlikte almak, omega-3 yağ asitlerinin biyoyararlanımını ve etkinliğini artırır (2).
Ama en önemli nokta düzenli kullanmaktır. Balık yağını ne zaman almaya karar vermiş olursanız olun, her gün düzenli bir şekilde o zaman diliminde mutlaka alın. Çünkü balık yağının potansiyel olumlu etkilerinden faydalanmak için uzun süreli bir kullanım gereklidir. İlk kullanmaya başladığınız zamanlarda hemen olumlu etkilerini göremezsiniz.
EPA ve DHA dozaj önerileri yaşınıza, cinsiyetinize, sağlık durumunuza ve yaşam tarzınıza bağlı olarak değişir.
Dünya Sağlık Örgütü, günlük 250 – 500 mg kombine EPA ve DHA alımını önermektedir (3). Ancak bu ihtiyaç kişiden kişiye göre değişebilir. Bu nedenle, porsiyon başına en az 0,3 gram (300 mg) EPA ve DHA sağlayan bir balık yağı takviyesi seçmeye özen gösterin. Olası yan etkilerden korunmak için kullanacağınız dozaj miktarını ve balık yağı takviyesi türünü, doktorunuz veya eczacınıza bırakmak en doğrusu olacaktır.
Balık yağı alırken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta bulunmaktadır.
Öncelikle, balık yağının içerdiği omega-3 yağ asitleri olan EPA ve DHA miktarlarına dikkat edilmelidir, çünkü bu bileşenler sağlık için kritik öneme sahiptir.
Balık yağının kalitesini belirlemek için saflık, ağır metal içeriği ve oksidasyon seviyelerine de dikkat edilmelidir; bu, özellikle kontaminantlardan arındırılmış ürünlerin tercih edilmesi anlamına gelir (4).
Balık yağı takviyelerinin vitamin E gibi antioksidanlarla desteklenmiş olması, yağın oksidasyonunu önleyerek faydalarını artırabilir (5).
Son olarak, alınan balık yağının dozajı ve hangi sağlık durumu için kullanılacağı, sağlık profesyonelleriyle danışılarak belirlenmelidir.
Balık yağı takviyeleri arasında en iyi ürünü seçmek, omega-3 yağ asitlerinin (EPA ve DHA) içeriği, saflık, kaynak, ve marka güvenilirliği gibi faktörlere bağlıdır. Araştırmalar, yüksek EPA ve DHA içeriğine sahip, moleküler damıtma yöntemiyle saflığı artırılmış ve ağır metallerden arındırılmış balık yağı takviyelerinin daha etkili olduğunu göstermektedir. Özellikle, trigliserid formundaki omega-3'ler, vücut tarafından daha iyi emilebilir. Ayrıca, saygın bir marka tarafından üretilmiş ve bağımsız laboratuvarlarca test edilmiş ürünler tercih edilmelidir (6).
En iyi balık yağı markasının hangisi olduğuna karar vermek için buradan çeşitli markaların sunduğu balık yağı ürünleri inceleyebilir, yorumları okuyabilir ve satın alım işleminizi gerçekleştirebilirsiniz.
Balık yağı kapsülleri genellikle yutularak alınmalıdır. Çoğu balık yağı takviyesi, kokusuz ve tatsız olacak şekilde üretilen yumuşak jel kapsüller halinde sunulur ve bu da yutmayı kolaylaştırır. Çiğnemek ise hoş olmayan bir tat bırakabilir.
Evet, balık yağı kapsülleri su ile yutulmalıdır. Su, kapsülün boğazdan geçişini kolaylaştırır ve takviyeyi daha rahat bir şekilde almanızı sağlar. Ayrıca, su ile birlikte almak, mideye inmesini hızlandırarak balık yağının etkili bir şekilde emilmesine yardımcı olur.
Yaşlılarda balık yağı kullanımı, özellikle omega-3 yağ asitleri (EPA ve DHA) açısından zengin takviyelerle önemli sağlık faydaları sağlayabilir. Araştırmalar, düzenli balık yağı tüketiminin kalp sağlığını destekleyebileceğini, inflamasyonu azaltabileceğini ve bazı durumlarda kas gücünü artırabileceğini göstermektedir. Örneğin, balık yağı takviyesinin yaşlı kadınlarda kuvvet antrenmanlarıyla birleştirildiğinde kas gücü ve fonksiyonel kapasiteyi önemli ölçüde artırdığı gözlemlenmiştir (7). Ayrıca, yaşlılarda balık yağı kullanımının, bilişsel işlevi korumada ve genel beyin sağlığını desteklemede de rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır (8).
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
Z. Nur Kaba
Uzman Diyetisyen