İntolerans Nedir?

Gıda intoleransı, gıda alerjilerinden daha yaygındır ve bağışıklık sisteminden kaynaklanmaz. Belirtiler kendini alerjilerde olduğundan daha yavaş gösterir ve intoleransınız olan gıdayı tükettikten saatler sonra bile başlayabilir.

Gıda intoleransı, gıda alerjilerinden daha yaygındır ve bağışıklık sisteminden kaynaklanmaz. Belirtiler kendini alerjilerde olduğundan daha yavaş gösterir ve intoleransınız olan gıdayı tükettikten saatler sonra bile başlayabilir. Gıda intoleransı semptomları birkaç saat sürebilir ve hatta bu süre ertesi güne kadar ya da daha fazla uzayabilir. Bir ya da birkaç gıda türüne karşı intoleransınız olması oldukça sık karşılaşılan bir durumdur ve kronik hastalıklarınızdan sorumlu olan gıdaları ya da maddeleri bulmak sizin için zor olabilir.

Gıda intoleransı olan kişiler, söz konusu olan gıdayı az miktarlarda tükettikleri zaman bunu tolere edebilirler, ama çok fazla ya da çok sık tükettikleri zamanlarda vücutları tepki vermeye başlar.

Gıda intoleransının semptomları değişkendir. Bu belirtiler genellikle sindirim sistemi ile ilgilidir ve şişkinlik, diyare (ishal), bulantı, kusma, huzursuz bağırsak sendromu olarak kendini gösterir. Bazı durumlarda gıda intoleransı varlığını deri döküntüsü, kaşıntı, yorgunluk, eklem ağrıları, göz altlarında koyu halkalar, geceleri terleme ve diğer kronik rahatsızlıklar şeklinde de belli edebilir.

Gıda intoleransının birkaç farklı sebebi vardır. Bunlar:

Enzim Bozuklukları

Vücudumuz, belirli gıdaların içerisinde bulunan doğal maddelerin çözmek ve sindirmek için enzimlere ihtiyaç duyar. Eğer bu enzimler vücutta bulunmuyorsa ya da az miktardaysa, tükettiği gıdayı tam olarak sindiremeyen vücutta gıda intoleransı belirtileri ortaya çıkmaya başlar.

Örneğin laktoz intoleransı olan bir kişide, laktozu (süt şekeri) küçük şeker parçalarına ayrıştırıp bağırsaklarda daha kolay sindirilmesini sağlayan laktaz enzimi bulunmaz ya da az miktarda bulunur. Laktoz, bağırsak duvarlarından geçerek sindirilmek için çok büyüktür ve bağırsaklarda dolaşan laktoz spazma, acıya, şişkinliğe veya diyareye yol açar. Ne tesadüftür ki, süt alerjisinde de aynı belirtiler ortaya çıkar; vücut süt proteinine karşı antikor üretir ve süt içtiğinizde vücutta immün reaksiyonu oluşur. Ancak her zaman bir uzman yardımı olmadan gıda intoleransı ve gıda alerjisini birbirinden ayırt etmeniz mümkün olmayabilir.

Pek çok gıdanın sindirilmesi için enzimlere ihtiyaç vardır ve enzim eksiklikleri gıda intoleransına neden olan önemli faktörlerden biridir.

Farmakolojik

Bazı gıdaların içerisinde bulunan doğal kimyasalların vücutta birtakım etkileri olabilir. Örneğin kahve, çay ve çikolatanın içerisindeki kafein veya belirli peynir türlerinin içerisindeki amin gibi. Bazı kişiler bu doğal maddelerden daha çok etkilenir ama intoleransı olmayan kişiler bu gıdalardan çok büyük miktarlarda tüketmedikleri sürece bir rahatsızlık yaşamazlar.

Toksinler (Zehirli Maddeler)

Bazı gıdaların içerisinde toksik bir etki yaratarak kusmaya ve diyareye sebep olan maddeler bulunur. Barbunya, fasulye ya da nohut gibi bakliyatlar az pişirildiğinde, aflatoksin adlı maddeler bu duruma sebep olur. Ancak yeteri kadar pişirilirlerse, herhangi bir toksik madde oluşmaz. Bu, gıda intoleransı olmayan kişiler için kafa karıştırıcı bir durum olabilir.

Histamin İçeren Gıdalar

Bazı gıdalarda doğal olarak histamin bulunur ve bazılarında da histamin sonradan oluşabilir. Örneğin taze olmayan ya da doğru koşullarda saklanmayan balıklarda oluşan histamine, histadin adı verilir. Bazı kişiler doğal olarak histamin içeren gıdalar tükettiklerinde deride kızarıklık, döküntü, karın ağrısı, diyare, kusma ve anafilaksi belirtileri gösterebilir.

Salisilat İçeren Gıdalar

Pek çok gıda doğal olarak salisilat içerir ve bizim bunlara karşı toleransımız da değişkendir. Çoğumuz salisilat içeren gıdaları rahatlıkla tüketebilir ama bazılarımız ise bu gıdalara karşı intolerans gösterebilir. Salisilat intoleransı olan kişiler, yüksek miktarda salisilat içeren gıdalardan az miktarlarda tüketirlerse, semptomları da azalacaktır. Çilek, kiraz, badem, yer fıstığı, domates, yeşil biber, mantar gibi bazı sebze ve meyvelerde yüksek oranda salisilat bulunur. Gıdaların içerisindeki salisilat oranları değişkenlik gösterir.

Katkı Maddeli Gıdalar

Hazır gıdalara eklenen renklendiriciler, koruyucular ve bu gıdaların işlenme süresinde eklenen doğal ve yapay katkı maddeleri, bu maddelere aşırı duyarlı olan kişilere rahatsızlık verebilir. Belli gıdalara karşı gösterilen fiziksel reaksiyonlar, gıda alerjisinden çok gıda intoleransından kaynaklanır. Pek çok belirti ortak olduğu için, çoğumuz alerji ve intolerans semptomlarını birbirine karıştırırız.

Gıda Alerjisi ve Gıda İntoleransı Arasındaki Fark

Gerçek gıda alerjisi, vücutta bir bağışıklık sistemi tepkisine yol açar ve pek çok organı aynı anda etkiler. Gıda alerjisinin çeşitli belirtileri vardır. Bazı durumlarda alerjisi olunan gıdaya verilen alerjik tepki çok şiddetli ya da ölümcül olabilir. Ancak gıda intoleransı belirtileri bu kadar ciddi değildir ve genellikle sadece sindirim problemleri ile kısıtlıdır.

Eğer gıda intoleransınız varsa, söz konusu olan gıdadan küçük miktarlarda tüketebilirsiniz ve hatta bazen hiçbir reaksiyon bile göstermeyebilirsiniz. Örneğin laktoz intoleransınız varsa laktozsuz süt içebilirsiniz veya laktaz enzimi içeren haplar kullanarak sütün sindirimini kolaylaştırabilirsiniz. Ancak gıda alerjiniz varsa o gıdadan az da olsa tüketmeniz, sağlığınıza ciddi zararlar verebilir.

Probiyotik hakkında bilgi edinmek için “Probiyotik Nedir, Faydaları Nelerdir?” yazısına göz atabilirsiniz.