Zerdeçal (turmeric), zerdeçal bitkisinden elde edilen bir çeşit baharattır. Köri sosunun ana malzemesi olan zerdeçal, bazı yemekleri tatlandırmak amacıyla özellikle asya mutfağında sıklıkla kullanılır. Bunun yanında, zerdeçal kökü ilaç yapımında da kullanılır. İçerisinde kurkumin (curcumin) adı verilen, zerdeçala sarı rengini veren bir madde bulunur. Kurkuminin, yemekleri renklendirme amacıyla kullanımının yanında kozmetik ürünlerde kullanımı da yaygındır (1).
Zerdeçalda bulunan bir bileşen olan kurkumin; hapşırma, kaşıntı, burun akıntısı gibi saman nezlesi semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Bazı araştırmalar, kurkumin almanın antidepresan etkisi yarattığına ve depresyon belirtilerini azalttığına işaret eder. Ayrıca kemiklerde kireçlenmeye bağlı olarak gelişen osteoartrit ağrılarını azaltabileceği düşünülen zerdeçal, aynı zamanda böbrek hastalığı olan kişilerde kaşıntı şikayetlerine de iyi gelebilir (2).
Zerdeçalın yan etkileri çok fazla görülmemiş olsa da, bazı kişilerde mide rahatsızlıklarına, bulantıya, baş dönmesine ve ishale neden olabilmektedir. Zerdeçalın tavsiye edilen günlük kullanım miktarının aşılmaması önerilir (2).
Doz aşımı yapılmadığı takdirde oldukça güvenli olan zerdeçal, bazı durumlarda dikkatli bir şekilde ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Bu durumları 8 madde altında toplayabiliriz (2).
Hamilelikte zerdeçal takviyesinin medikal miktarda kullanımı problem yaratabilir. Hamileliği riske atabilecek şekilde menstrual periyodun başlamasına neden olabilir. Bu nedenle, hamilelik döneminde kullanımından önce doktora danışılmalı ve zerdeçal takviyesi kullanımından kaçınılmalıdır.
Eğer safra kesesi problemi varsa zerdeçal tüketiminden kaçınılmalıdır.
Zerdeçal takviyesi kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Bu durum, pıhtılaşma sorunu olan kişileri risk altına sokabilir.
Zerdeçal takviyesinin olumsuz etkileyebileceği sağlık problemlerinden bir tanesi diyabettir. Kurkumin maddesi, diyabete sahip kişilerin kan şekeri seviyesini düşürebilir.
Bir çeşit mide problemi (ilerlemiş reflü) olan gastroözofageal reflü hastalığına sahip kişilerde zerdeçal rahatsızlık yaratabilir.
Erkeklerde ağızdan zerdeçal kullanımı testosteron hormonu seviyelerinin ve sperm hareketinin azalmasına sebep olabilir.
Yüksek dozda zerdeçal kullanımı vücutta demir emilimini azaltabilir. Demir eksikliğine sahip kişilerin daha dikkatli zerdeçal kullanması tavsiye edilir.
Zerdeçal, kanın pıhtılaşmasını yavaşlatma etkisinden dolayı ameliyat sırasında ya da sonrasında vücutta fazla kanamaya sebep olabilir.
Yapılan araştırmalar, zerdeçalın kilo vermede rol oynayabileceğini göstermektedir. Zerdeçalın içeriğinde bulunan kurkumin, bazal metabolizma hızını artırarak kilo ve metabolik durumu iyileştirebilir. Bu da enerji harcamasının artmasına neden olabilir (3, 4). Ürünleri incelemek için tıklayın: toz zerdeçal.
Curcumin, hipertansiyon dahil olmak üzere kardiyovasküler hastalıklar üzerinde faydalı etkiler gösterir (5).
Zerdeçal yoğurtla karıştırılarak tüketilebilir. Bir çay kaşığı zerdeçalı yoğurtla karıştırarak tüketmek, günlük tüketilmesi gereken zerdeçal alımının lezzetli bir yoludur.
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
İdil Ediboğlu Koç
Diyetisyen