Malik Asit Nedir, Ne İşe Yarar? Tüm Faydaları ve Zararları

Malik asit, elma başta olmak üzere çeşitli meyvelerde doğal olarak bulunan, suda yüksek çözünürlüğü sayesinde ekşi tat veren bir organik asittir.

Malik asit, birçok meyvede doğal olarak bulunan organik bir asittir. Gıda sektöründe ekşi tat vermek ve koruyucu olarak kullanılmasının yanı sıra, çeşitli rolleriyle de öne çıkar. 

Bu yazımızda malik asidin ne olduğuna, ne işe yaradığına, faydalarına, nasıl kullanılması gerektiğine, içerdiği besinlere ve daha fazlasına kapsamlı olarak değineceğiz. 

Malik Asit Nedir?

Malik asit, elma başta olmak üzere çeşitli meyvelerde doğal olarak bulunan, suda yüksek çözünürlüğü sayesinde ekşi tat veren bir organik asittir. Gıda sektöründe asitleştirici olarak yaygın şekilde kullanılır. Bunun yanı sıra, hücresel enerji metabolizmasında görev alan TCA döngüsünde yer alır ve yağ stabilitesi üzerinde etkili olabilir. Malik asit, yapısı gereği enerji metabolizması ve kas fonksiyonlarıyla ilişkilendirilirken, antioksidan özellikleriyle de bilinir (1, 2, 3, 4).

Malik Asit Ne İşe Yarar?

Malik asidin enerji metabolizması ve fiziksel performans üzerindeki etkilerini inceleyen bazı akademik çalışmalar bulunmaktadır. Özellikle malik asit takviyesi kullanımıyla ilgili araştırmalarda, kas hücrelerinin oksijen kullanımını optimize edebileceği ve yorgunluğu geciktirebileceği yönünde bulgular mevcuttur (5, 6).

Malik asit, özellikle kreatin ile pek çok ortak özelliği paylaşmasıyla da ön plana çıkar ve bu sayede malik asit kullanım alanları geniştir. malik asit, Krebs döngüsünde yer alarak hücresel enerji üretimine katkıda bulunurken (7), kreatin ise vücutta kreatin fosfat formunda depolanarak ATP rejenerasyonuna destek olur. Bu sayede kas hücrelerinin hızlı enerji ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur (8). 

Malik asit ve kreatin, fiziksel performansı destekleme potansiyeline sahiptir. Malik asidin, dayanıklılık ve oksijen kullanımı üzerindeki etkileri araştırılırken, kreatinin kas gücü ve kısa süreli yüksek yoğunluklu aktivitelerdeki rolü üzerine çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca her iki bileşik de metabolizmanın verimli çalışmasına destek sağlayarak kas fonksiyonlarını ve genel sağlık durumunu olumlu yönde etkileyebilir (9). 

Malik Asit Takviyesi Nasıl Kullanılır?

Malik asit, kullanım amacına bağlı olarak farklı zaman dilimlerinde alınabilir. Hayvan çalışmaları, malik asit takviyesinin sindirim ve metabolik verimliliğe etkilerini incelemiş ve yemekle birlikte alınabileceğini belirtmiştir. Ayrıca, optimum emilim sağlamak amacıyla gün boyunca bölünmüş servislerde alınması önerilmektedir (10, 11).

Malik asit egzersiz sırası ve sonrasında da kullanılabilir. Araştırmalar malik asidin egzersiz sonrası toparlanma sürecine ve kas yorgunluğunun azalmasına katkı sağlayabileceğini göstermektedir. Bazı çalışmalar ise biyoyararlanım ve etkinliği artırmak amacıyla malik asit takviyesinin magnezyum gibi diğer besin ögeleriyle birlikte alınabileceğini önermektedir (12, 13).

Malik Asit Faydaları Nelerdir?

Malik asidin potansiyel faydalarının arasında şunlar yer alabilir: 

• Enerji Üretimi ve Metabolizma: Malik asidin hücresel enerji üretiminde rol oynadığı ve besinleri enerjiye dönüştüren sitrik asit döngüsüne katıldığı ifade edilmektedir (7)

• Antioksidan Özellikleri: Bazı çalışmalar, malik asidin antioksidan aktiviteyi destekleyerek serbest radikalleri nötralize etmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir (5).

• Kas Fonksiyonu ve Toparlanma: Araştırmalar, malik asit takviyesinin kas dayanıklılığını destekleyebileceğini ve yorgunluğu azaltmada etkili olabileceğini ortaya koymaktadır (14).

• Sindirim Sağlığını Destekleme: Malik asidin mide asiditesini düzenleyerek sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına katkı sağlayabileceği belirtilmektedir (15).

• Ağız ve Diş Sağlığı: Bazı araştırmalar, malik asidin tükürük üretimini artırarak ağız kuruluğunu önlemeye yardımcı olabileceğini ve diş minesini koruyabileceğini öne sürmektedir (2).

Malik Asit Cilde Faydaları

Malik asidin cilde faydaları arasında ise şunlar bulunur: 

• Nemlendirme ve Nem Tutma: Malik asidin cilt nemini koruyarak nemlendirme özelliği sağladığı belirtilmektedir (2).

• Eksfoliasyon ve Cilt Yenilenmesi: Bazı çalışmalar, malik asidin alfa-hidroksi asit (AHA) olarak cilt hücrelerinin yenilenmesine ve peeling etkisi sağlamasına katkıda bulunabileceğini göstermektedir (15).

• Cilt pH Dengesinin Korunması: Malik asidin cildin doğal pH seviyesini dengeleyerek çevresel stres faktörlerine karşı koruma sağlayabileceği belirtilmektedir (2).

Malik Asit Zararları Var mı?

Malik asidin önerilen miktarlarda tüketildiğinde genellikle güvenli olduğu bilinmektedir. Ancak, bazı çalışmalar aşırı alımının hassas kişilerde hafif sindirim rahatsızlıklarına, şişkinliğe veya mide asiditesine yol açabileceğini belirtmektedir. Gıda uygulamalarında yüksek konsantrasyonlarda kullanıldığında tat algısını değiştirebileceği ifade edilmektedir. Endüstriyel ortamlarda yüksek seviyelerde uzun süreli maruziyetin etkilerinin daha fazla araştırılması gerektiği belirtilmektedir (2, 6, 16).

Malik Asit Hangi Besinlerde Bulunur?

Malik asit bulunan sebzeler ve meyveler arasında; 

Elma

Elmalar, malik asidin en zengin doğal kaynaklarından biri olarak bilinmektedir ve onlara karakteristik ekşi tadını verir. Elmaların serbest malik asit ve bağlı malik asit içerdiği ve bunun genel asiditesine katkıda bulunduğu bilinir (2).

Üzüm

Malik asidin üzüm asiditesinde önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Üzümlerin genel olarak her türünde yüksek oranda malik asit bulunur (16).

Kiraz

Kirazlar malik asit içeriği sayesinde hafif ekşi ve ferahlatıcı bir tada sahiptir. Kirazlardaki malik asidin doğal bir koruyucu olarak işlev gördüğü ve depolama sırasında kalitelerini korumaya yardımcı olduğu belirtilmektedir. Ayrıca malik asit bulunan meyvelerin arasında yer alan kirazın malik asit seviyesinin, olgunluk derecelerine ve türlerine bağlı olarak değişiklik gösterdiği gözlemlenmiştir (2, 6).

Armut

Armut da malik asidin doğal olarak bulunduğu bir diğer meyvedir ve asiditesi elmalara kıyasla daha hafiftir. Armutlardaki malik asidin şeker-asit dengesini sağlayarak tatlılıklarını artırır (15).

Domates

Domatesteki malik asit, temel organik asitlerden biri olarak lezzet profilini etkileyen bir bileşendir. Araştırmalara göre, malik asit ve sitrik asit birlikte domatesin ekşiliğini düzenlemektedir (17).

Muz

Malik asit muzda da bulunur ve özellikle olgunlaşmamış muzlarda hafif bir asidite sağlar. Araştırmalar, muzların olgunlaştıkça malik asit seviyelerinin düştüğünü ve bu durumun zamanla daha tatlı bir tat oluşmasına neden olduğunu göstermektedir (7).

Şeftali

Şeftali, doğal olarak malik asit içeren ve tatlı-ekşi dengesini bu sayede koruyan bir meyvedir. Araştırmalarda şeftalilerdeki malik asit seviyelerinin türüne ve hasat zamanına bağlı olarak değişebileceği belirtilmektedir. Ayrıca malik asidin şeftalinin sulu yapısını ve depolama sırasında lezzet stabilitesini korumasına yardımcı olduğu ifade edilmektedir (2, 15).