Protein kaynakları düşünüldüğünde akla genellikle hayvansal gıdalar ve bitki bazlı proteinler gelir. Bu noktada whey proteini (peynir altı suyu proteini) nedir sorusu sıklıkla merak edilmektedir. Whey proteini hayvansal bir protein kaynağıdır. Süt üretimi sırasında elde edilen bir yan üründür. Süt, iki farklı proteine ayrılır. Bunlardan ilki kazein proteinidir ve sütün % 80'ini oluşturur. Bir diğeri ise peynir altı proteini yani whey proteinidir ve sütün kalan yüzde 20'sini oluşturur. Whey proteini, sağlığımız için hayati önem taşıyan ve vücut tarafından emilimi daha kolay olan tüm temel amino asitleri içerir. Kas yapısını iyileştirmesinin yanı sıra daha birçok faydası bulunmaktadır.
Peynir altı suyu tüm temel amino asitleri sağlar. Bu amino asitler vücutta üretilemedikleri için beslenme yoluyla elde edilmesi gereken amino asitlerdir. Bu tür proteinler, protein sentezine yardımcı olur ve kas gelişimini destekler. Uzmanlar, peynir altı suyunun mükemmel bir protein kaynağı olduğunu düşünmektedirler.
Sütün sıvı kısmı çıkarıldığında whey proteini oluşturulur. Ortaya çıkan kuru ürün konsantre whey proteini oluşturur ve çeşitli miktarlarda yağ ve laktoz (sütte doğal olarak bulunan karbonhidrat) ile birlikte %30 ila %80 arasında protein içerir.
Konsantre whey protein, izole whey proteinden daha önce saflaştırılır. İzole whey protein daha pahalı olmasına ve ek işleme tabi tutulmasına rağmen, bazı sağlıklı özelliklerini kaybedebilir. Bununla birlikte izole whey, hızlı emilim ile daha yüksek miktarlarda (% 90'ın üzerinde) protein içerir. Laktoz intoleransı olan kişiler tarafından daha çok tercih edilir.
Whey proteini tüketiminin genellikle güvenli olduğu düşünülse de, özellikle yüksek dozlarda kullanımının çeşitli bağırsak rahatsızlıkları, yorgunluk, kramp, şişkinlik, iştah azalması ve baş ağrısı gibi yan etkileri olabilir. Özellikle inek sütüne alerjisi olan kişilerin, whey protein kullanımı (özellikle konsantre whey protein) tavsiye edilmemektedir.
Whey protein tozunun kullanımı hakkında bilgi almak için “Whey Proteini Nasıl Kullanılır?” yazımızı okuyabilirsiniz.
Protein, kas büyümesine destek verdiği ve öğünler arasında açlığı engellemeye yardımcı olduğu için besleyici bir diyette anahtar bir bileşendir. Her ne kadar tam bir keslinlik olmasa da, araştırmalar whey proteinin kilo kaybına dolaylı bir şekilde yardımcı olabileceğini göstermiştir. Whey protein, protein içeriği sayesinde daha uzun süre tok kalmanıza yardımcı olabilir. Bu da gereksiz yere kalori tüketiminin önüne geçebilir.
Yapılan çalışmalar ile protein kaynaklarının, kan şekeri ve insülin konsantrasyonları üzerinde olumlu bir etkisi olduğu gösterilmiştir. Özellikle, hem sağlıklı bireylerde hem de tip 2 diyabetli kişilerde whey protein alımı sonucunda kan şekeri azalmaları belgelenmiştir (1).
Konsantre whey proteini, yorucu aerobik aktiviteleri sonrasında azalması muhtemel olan glutatyon düzeylerini yükseltebilir. Düşük glutatyon düzeylerinin bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkisi vardır.
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
Mehmet Ali Yıldırım
Cycling Master Instructor