Zerdeçal, zerdeçal bitkisinden elde edilen bir baharattır. Asya yemeklerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Zerdeçal genellikle köri sosunun içindeki ana baharat olarak bilinmektedir. Taze, keskin bir tada sahiptir ve sıklıkla yemeklere aroma katmak ya da renklendirmek için kullanılmaktadır. Zerdeçalın kökü ise ilaç üretiminde kullanılmaktadır. İçerisinde, gıda ve kozmetik maddelerini renklendirmek için kullanılan kurkumin (curcumin) adlı, sarı renkli bir madde içerir.
Zerdeçal çayı; zencefil, yenibahar, hindistan cevizi, tarçın, karanfil ve karabiber gibi aromatik baharatlarla (karabiber, zerdeçalın biyoyararlanımını iyileştirmeye yardımcı olur) bir araya getirilebilir. Baharat kombinasyonuna ve miktarına damak zevkine göre karar verilebilir.
Soğuk havalarda ve gribal enfeksiyon dönemlerinde; taze veya öğütülmüş zerdeçal, bağışıklık sistemini güçlendiren turunçgil, zencefil ve bal karıştırılarak kolay bir zerdeçal toniği yapılabilir.
Soslar ve sürülebilir ezmelerin tadı, zerdeçal ilavesiyle bir ileri seviyeye çıkarılabilir. Humus; nohut, sarımsak, tahin, limon ve kimyon ile harmanlandığı zaman mükemmel tada sahip bir sos elde edilebilir.
Zerdeçalın, kaşar peyniri veya nacho peynir sosu gibi vegan peynir tarzı sürülebilir ezmelerle de uyumu oldukça iyidir. Zerdeçalın sahip olduğu parlak sarı / turuncu renk, geleneksel süt bazlı soslar ve sürülebilir ezmelere görsel benzerlik katmaktadır.
Smoothie içeceğine bir tutam zerdeçal eklenerek anti-inflamatuar bakımından güçlü bir hale getirilebilir. Zerdeçal tüketmeye yeni başlayanlar için kullanım oranının, sahip olduğu keskin tattan dolayı çok az miktarda olması tavsiye edilir. Zerdeçalın tadını gizlemek isteyen bireyler yeşillik, bitki bazlı süt, meyve, hurma ya da bal ekleyebilirler.
Tahıllı gıdalar pişirilirken zerdeçal ilave edilerek baharatın gücünden faydalanılabilir. Bu işlem için toz zerdeçal veya birkaç parça taze zerdeçal kullanılabilir. Zerdeçal, glutensiz tahıllara parlak sarı rengi vererek daha lezzetli ve besleyici olmasını sağlayacaktır.
Zerdeçal; tempeh, tofu, balık, tavuk ve kırmızı ete tat ve renk katarak güzel bir lezzet vermektedir.
Sebzeleri fırınlamadan önce üzerine biraz zeytinyağı ve hindistan cevizi yağı ile bir çay kaşığı zerdeçal eklenebilir. Bu işlem, turpgillerden kök sebzelere ve kış kabağına kadar herhangi bir sebze için uygulanabilir. Böylece sebzeler, güçlü antioksidan özelliklere sahip olabilir ve daha besleyici hale gelebilir.
Narenciye ve zencefil yanında zerdeçal içerikli meyve suları da yapılabilir. Zerdeçal, meyve suyu yapılırken yeşil elma ve limon ile bir arada kullanılabilir ve bu sayede içeceğin inanılmaz derecede lezzetli ve besleyici olması sağlanabilir.
Zerdeçalın ne olduğunu ayrıntılı bir şekilde öğrenmek için "Zerdeçal (Curcumin) Nedir?" yazısını okuyabilirsiniz.
Toz zerdeçal; vücuttaki iltihaplarla savaşma, antioksidan enzimlerinin aktivitesini artırma, beyin fonksiyonlarını iyileştirme, artrit semptomlarını azaltma, yaşlanmayı geciktirme gibi faydaları olan bir gıdadır (1).
Zerdeçal kullanımı genellikle önemli yan etkilere neden olmaz. Ancak vücudu zerdeçala karşı duyarlı olan bazı kişilerde mide bulantısı, baş dönmesi, ishal ve mide rahatsızlıklarına neden olabilir.
Yapılan çalışmalar günde ortalama 500 - 1500 mg aralığında zerdeçal tüketiminin olumlu sonuçlar verdiğini göstermiştir (2).
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
Tansu Tuğcu
Uzman Diyetisten