5-HTP Nedir, Ne İşe Yarar, Nasıl Kullanılır? Tüm Faydaları

5-Hidroksitriptofan (5-HTP), vücutta triptofan adı verilen amino asitten üretiliyor. 5-HTP, serotonin üretiminde de yer alan bir bileşik olarak dikkatleri üzerine topluyor (1). 5 HTP takviyeleri,  Batı Afrika’ya özgü olan bir bitkinin (griffonia simplicifolia) tohumlarından elde ediliyor.

Bu yazımızda, 5-HTP'nin ne işe yaradığını, ne zaman kullanıldığını, 5-HTP ile cinsellik arasındaki ilişkiyi ve daha fazlasını detaylı bir şekilde inceliyoruz.

5-HTP Ne İşe Yarar?

Serotonin üretmek için vücudumuz triptofana ihtiyaç duyuyor. Ancak triptofan vücut tarafından üretilemiyor ve bu içerik yiyeceklerden alınıyor. Triptofan, vücudumuz tarafından 5-HTP'ye dönüştürülüyor. 5-HTP ise yine vücut tarafından serotonin üretiminde kullanılıyor (2).

5-HTP üzerinde yapılan araştırmaları ve aşağıdaki konulardaki potansiyel etkilerini inceliyoruz…

Tokluk Hissi ve Kilo Kontrolü

Birçok araştırma 5-HTP'nin fazla kilolu ya da obeziteden muzdarip kişilerde tokluk hissini artırabileceğini ve böylece kilo vermeye destek olabileceğini belirtiyor (3, 4).

Örneğin; dört hafta boyunca 5-HTP takviyesi alan kadınlar üzerinde yapılan bir çalışmada; 5-HTP alan kadınların, yemek yerken daha fazla tokluk hissi yaşadıkları ve bu durumun vücut kitle indekslerinde azalmaya neden olduğu aktarılıyor (5).

Fibromiyalji

Fibromiyalji; genellikle kronik kas ve eklem ağrısı ile karakterize bir durum. Fibromiyaljinin bilinen net bir nedeni yok ancak düşük serotonin seviyelerinin bu durumla bağlantılı olabileceği ihtimaller dahilinde (6).

Çoğu araştırmacı ise artan serotonin seviyelerinin fibromiyalji belirtileri yaşayan insanlar üzerinde etkili olabileceği konusunda hemfikir (7). 5-HTP'nin kas ağrısı, uykusuzluk ve yorgunluk gibi fibromiyalji belirtileri üzerinde etkili olabileceği düşünülüyor (8,9).

Depresyon

Bazı araştırmacılar serotonin dengesizliğinin ruh halimizi etkileyerek depresyona neden olabileceğine inanıyor (10). 5-HTP takviyeleri, serotonin üzerinde etkili olabildiği için bu konuda umut vadediyor (11).

Örneğin Parkinson hastaları üzerinde yapılan bir çalışma, 5-HTP'nin depresyon semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabileceğini aktarıyor (12). 

Uyku

“Uyku hormonu” olarak da adlandırılan melatonin hormonunun seviyesi, uykuyu desteklemek adına akşamları artıyor ve sabahları düşüyor (13). Serotonin hormonu ise vücut tarafından melatonin hormonuna dönüştürülebiliyor. 5-HTP takviyesinin ise melatonin hormonunun üretimini artırarak uykuyu teşvik edebileceği düşünülüyor. Hayvanlar üzerinde yapılan birkaç araştırma; 5-HTP'nin, uyku kalitesini iyileştirmede etkili olabileceğini aktarıyor. Hatta gama-aminobutirik asit (GABA) ile alındığında etkinin artabileceğinden bahsediliyor (14,15).

Ancak insan temelli çalışmaların az olması nedeniyle bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu aktarmakta fayda var.

5 HTP Nasıl Kullanılır?

5-HTP kullananlar genellikle kapsül formdaki içerikleri tercih ediyor. 5 HTP’nin kullanım şekli formuna ve bireysel ihtiyaçlara bağlı olarak değişebiliyor. Ağız yoluyla alınan bu içeriğin genelde olası mide rahatsızlıklarına karşı yemekle birlikte alınması öneriliyor. Güvenli ve doğru kullanım için takviyenin etiketinde belirtilen talimatlara uyulması veya bir sağlık uzmanına danışılması önemli (16).

5 HTP Faydaları Nelerdir? 

Bazı araştırmalar, 5 HTP’nin duygu durumları, tokluk hissi ve kilo yönetimi ile ilişkili olabileceğini belirtiyor. Ayrıca karbonhidrat tüketiminin azalması ve diyet alışkanlıklarının iyileştirilmesiyle ilgili bazı gözlemler bulunuyor. Ancak bu etkilerin daha iyi anlaşılabilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor (17,18).

5 HTP Ne Zaman İçilir?

5-HTP'nin alım zamanı, kullanım amacına göre değişiyor. İştah kontrolü adına yemeklerden önce alındığı, uyku düzenini desteklemek için de akşam saatlerinde alındığı biliniyor. Bireysel etkiler farklılık gösterebildiğinden, kullanıcıların kullanım talimatlarını ve doktor önerilerini dikkate almaları öneriliyor (19).

5 HTP Zararları Var mı?

5-HTP genellikle iyi tolere edilse de aşırı veya yanlış kullanım durumunda mide bulantısı ve kusma gibi yan etkiler görülebiliyor. Uzun süreli kullanımın güvenliği tam olarak araştırılmadığı için dikkatli olunması öneriliyor. Özellikle hamilelik ya da emzirme döneminde olan veya sağlık sorunları olan kişilerin kullanımdan önce bir sağlık uzmanına danışması gerekiyor (20).

5 HTP ve Cinsellik Arasındaki İlişki

5-HTP’nin serotonin üretimini desteklemesi nedeniyle dolaylı olarak cinsel fonksiyonları, arzu veya uyarılmayı etkileyebileceği düşünülüyor. Ancak, bu konuda net bir bağlantıyı destekleyen kesin kanıt bulunmuyor ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor (21).

SIK SORULAN SORULAR

Antidepresan Yerine 5-Htp Kullanılır mı?

Bazı araştırmalar, 5 HTP’nin ruh hali ile ilgili durumlarda etkili olabileceğini gösteriyor ancak mevcut kanıtlar sınırlı ve kesinlik taşımıyor. Medikal olarak reçete edilen antidepresanların yerine geçmiyor ve bu takviyeyi kullanmayı düşünen kişilerin bir sağlık uzmanına danışması öneriliyor (22).

5-Htp Yan Etkileri Nelerdir?

5-HTP’nin aşırı kullanımda bildirilen etkileri arasında mide bulantısı, karın rahatsızlığı ve uyuşukluk yer alıyor (20).

5-Htp Cinsel İsteksizlik Yapar mı?

5-HTP’nin cinsel istek veya isteksizlik üzerindeki etkisi konusunda sınırlı kanıt bulunuyor. Serotonin seviyelerinin cinsel fonksiyonları etkileyebileceği biliniyor ancak 5-HTP’nin bu konuda doğrudan bir etkisi net olarak ortaya konulmuyor (21).

5-Htp Kilo Aldırır mı?

5-HTP’nin kilo aldırdığına dair bir kanıt bulunmuyor. Aksine bazı çalışmalar, tokluk hissini artırarak kalori alımını ve karbonhidrat tüketimini azaltabileceğini öne sürüyor (23).

5 Htp Ne Kadar Süre Kullanılmalı?

5-HTP’nin kullanım süresi, kişinin hedeflerine ve bir sağlık uzmanının rehberliğine bağlı olarak değişebiliyor. Uzun süreli kullanımı henüz geniş kapsamlı olarak araştırılmadığı için kullanım süresi net olarak bilinmiyor. Bu nedenle etiket talimatlarına uyulması veya bir uzmandan destek alınması öneriliyor (24).

5 Htp Kilo Verdirir mi?

Bazı çalışmalar, 5-HTP’nin karbonhidrat alımını azaltıp tokluk hissini artırarak kilo yönetimine destek olabileceğini gösteriyor. Ancak, bu etkinin bireyler arasında farklılık gösterebileceği de aktarılıyor (17).

5-Htp Kaç Yaşında Kullanılır?

5-HTP genellikle yetişkinler için öneriliyor, çünkü mevcut araştırmalar daha çok bu yaş grubuna odaklanıyor. Gençler veya çocuklar için kullanımı için sağlık uzmanı görüşünün alınması öneriliyor (24).

5-Htp Ne Zaman Etkisini Gösterir?

5-HTP’nin etkilerinin ortaya çıkışı kişiden kişiye değişiyor. Bazı kişiler birkaç gün içinde değişiklik hissederken, diğerleri için bu süreç haftalar alabiliyor. Servis oranı ve kullanım amacı gibi faktörler de bu süre üzerinde etkili olabiliyor (25).

5-Htp Anksiyeteye İyi Gelir mi?

5-HTP’nin anksiyete ve depresyon üzerinde etkili olabileceği düşünülse de bu konuda sınırlı kanıt bulunuyor. Anksiyete yönetimi için 5-HTP kullanmayı düşünen kişiler, uygunluk değerlendirmesi için bir sağlık uzmanına danışmalı (26).

5-Htp Alerji Yapar mı?

5-HTP’ye karşı alerjik reaksiyonlar çok nadir görülüyor olsa da kullanıcıların dikkatli olmaları önemli. Herhangi bir alerji belirtisi; örneğin döküntü, şişlik veya nefes almada zorluk fark edilirse, derhal tıbbi destek alınmalı (27).