Balık yağı, piyasadaki en yaygın omega-3 takviyelerinden biridir. Bu besin takviyesi, daha iyi kalp, beyin ve cilt sağlığı, daha düşük depresyon riski gibi çeşitli sağlık faydaları ile ilişkilendirilmiştir (1). Bu nedenle omega-3 içeren besinlerden fakir bir beslenme düzeniniz varsa balık yağı, her yaşta iyi bir besin takviyesi olabilir.
Yağ içeriği nedeniyle “balık yağı kilo aldırır mı?” sorusunu ortaya çıkarmaktadır. Ancak çalışmalar, yeterli omega-3 tüketimi olmayan bireylerde balık yağı takviyesinin kilo vermeyi desteklediğini ve metabolizmayı hızlandırdığını bildirmektedir.
Omega 3’ün ne olduğunu ve yararlarını detaylı bir şekilde öğrenmek için “Omega 3 Nedir, Faydaları Nelerdir?” yazısına mutlaka göz atın!
Öncelikle balık yağı, herkesin kullanmasının zorunlu olduğu bir takviye değildir. Sağlıklı yetişkinler için günlük en az 250 – 500 mg EPA ve DHA önerilmektedir (2). EPA ve DHA, en bilinen uzun zincirli omega-3 yağ asitleridir ve esas olarak yağlı balıklarda bulunurlar. Ancak EPA ve DHA, esansiyel yağ asidi olan ALA’dan da üretilebilir. ALA ise ceviz, chia tohumu, keten tohumu gibi besinlerde bulunur. Yine de ALA’nın EPA ve DHA’ya dönüşümü yetişkinler için yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (WHO), haftada 1-2 porsiyon balık yemeyi önermektedir.
Ancak bu besinleri düzenli olarak tüketmeyen kişilerin doktorlarına danışarak balık yağı takviyesi kullanması gerekebilir. En yeterli dozajı doktorunuz önerecek olsa da genel olarak ne kadar tüketmeniz gerektiği aldığınız balık yağının içeriğindeki EPA ve DHA miktarına göre belirlenir. Ne kadar EPA ve DHA içerdiğini anlamak için omega-3 takviyenizin etiketini okumanız önemlidir. İhtiyaçlarınıza göre günde sekiz kapsül almanız bile gerekebilir ancak bu ihtiyaçların kişiden kişiye değiştiğini unutmayın ve mutlaka eczacınıza veya doktorunuza danışın.
Genel olarak balık yağı faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Balık yağlarının servis başına ortalama 25 kaloriye sahip olması bu ürünün kilo alımına neden olmayacağının göstergesi niteliğindedir. Aksine balık yağı takviyeleri, yağ kaybına ve kilo kontrolüne yardımcı olur. Klinik çalışmalarda balık yağının, yağ hücrelerinin proliferasyonunu inhibe ederek yağ depolamayı azalttığı gösterilmiştir (9).
Araştırmacılar, balık yağının termojenezi harekete geçirdiğini ve vücudun gün boyunca daha fazla kalori yakmasına neden olduğunu düşünmektedir (10). Dahası bu yağlar, yağ yakma etkisini daha da artıran bir enerji kaynağı olarak kullanılabilir. Örneğin, birçok sporcu ve vücut geliştirmeciler yarışmalardan önce balık yağı tüketir. Bu, düşük kalorili bir diyette kasların korunmasına ve yoğun antrenman için gereken enerjiye sahip olmaya yardımcı olur. Vücut yeterince karbonhidrat almazsa, yakıt için yağ kullanabilir. Omega-3 takviyeleri, kas kaybını önlemeye ve enerjik tutmaya yardımcı olabilir.
Bazı çalışmalar balık yağının, iştahı azaltma ve daha çabuk tokluk hissine ulaşma etkilerinin de olduğunu göstermiştir (11, 12). Hatta obez kişilerde tokluk hormununun seviyelerini artırdığı da ortaya çıkmıştır. Ancak obez olmayan kişilerde ise tokluk hormonunun seviyesini azaltmıştır. Dolayısıyla balık yağının bu etkileri beslenme düzeninize bağlı olarak değişmektedir (13). Ayrıca 6 sağlıklı yetişkin arasında yapılan 10-12 haftalık başka bir çalışma ise, balık yağı takviyesinin lipit oksidasyonunu uyararak vücut yağ kütlesini azalttığını bildirmiştir (14). Bu nedenle obez bireyler, balık yağı takviyesiyle ağırlık kaybetme programlarını destekleyebilirler.
Balık yağı, aynı zamanda metabolik hızınızın artmasını da sağlayabilir. Örneğin, 24 sağlıklı yaşlı kadın arasında yapılan 12 haftalık bir çalışma, günlük balık yağı takviyesinin metabolizma hızlarını %14 artırdığını göstermiştir. Bu nedenle, balık yağı yaşa bağlı fiziksel ve metabolik değişiklikleri iyileştirmek için iyi bir strateji olabilir ancak tüm çalışmalarda bu etkilerin gözükmediği de dikkate alınmalıdır (15).
Unutulmamalıdır bu etkiler maalesef herkes için geçerli değildir. Yeterli ve dengeli bir beslenme düzeni ile birleştirildiğinde en faydalı etkilere ulaşılması muhtemeldir.
Balık Yağı Ne Kadar Süre Kullanılmalı?
Balık yağı takviyesinin ne kadar süre boyunca kullanılıp kullanılmaması gerektiği kişilerin ihtiyaçlarına ve fizyolojik özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. İdeal kullanım için bir hekime danışılması gerekir.
Gebelikte Balık Yağı Takviyesi Almak Bebeğin Beyin Gelişimine Faydalı Olur mu?
Araştırmalar, gebelikte düzenli olarak omega 3 takviyesi kullanmanın bebeklerin beyin ve göz gelişimi ile sağlığını iyi yönde etkilediğini göstermektedir. Aynı zamanda gebelikte omega 3 takviyesi, gebelik zehirlenmesi gibi olumsuz durumların da önüne geçebilir.
Z. Nur Kaba
Uzman Diyetisyen