B9 vitamini olarak da bilinen folik asit, vücutta birçok önemli işlevi olan ve suda çözünen bir vitamindir. Vücuda alındıktan sonra folata dönüştürülerek kullanılır. İşleme ve depolama bakımında metabolizma için daha kolay olan folik asit formu, bu özelliği sebebiyle takviyelerde genelde folik asit olarak yer alır.
Başlıca görevleri arasında vücudun DNA ve RNA yapmasına yardımcı olmayı sayabileceğimiz foik asit; sağlıklı hücre bölünmesini destekler ve doğum kusurları riskini azaltmak için uygun fetal büyümeyi ve gelişmeyi sağlar. Aynı zamanda yeterli miktarda tüketilmezse kırmızı kan hücrelerinin anormal boyutlarda büyümesine neden olan bir tür anemiye sebep olabilir (1).
B9 vitamini, pek çok gıdada doğal olarak bulunmaktadır. Diyetinize bu gıdaları daha fazla ekleyerek vücudunuzdaki folik asit eksikliğini giderebilirsiniz. Öte yandan düzenli ve belirli oranlarda folik asit tüketebilmek için değerlendirebileceğiniz en iyi yol folik asit takviyesi kullanmaktır.
Folik asit takviyeleri incelemek için tıklayın.
Folat ya da folik asit oranı yüksek gıdalar aşağıdakiler gibidir (2):
Bakliyatlar (mercimek, fasulye, bezelye)
Yapraklı yeşillikler (ıspanak, marul, kuşkonmaz, lahana, pancar, brokoli)
Kuruyemişler ve tohumlar (ay çekirdeği, kabak çekirdeği, fındık, keten tohumu)
Karaciğer, balık, yumurta
Muz
Avokado
Tahıllar
Turunçgiller
Vücudunuz folik asiti kullanarak folat üretir. Bu form metabolizmada birtakım görevlerin yerine getirilmesine katkıda bulunur. Bu görevleri ve dolayısıyla folik asitin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz (3):
DNA sentezi, onarımı ve metilasyonu (hücreye bir metil grubunun eklenmesi)
Hücre bölünmesi ve yenilenmesi
Homosistein bileşeninin protein sentezinde kullanılan ve hücresel gelişim için önemli bir rol üstlenen s-adenosilmetiyonin (SAMe) maddesinin kaynağı olan metiyonin üretimi
Kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve olgunlaşması
Folik asitin nasıl çalıştığı ve yararları hakkında ayrıntılı bilgi almak için “Folik Asit Ne İşe Yarar, Faydaları Nelerdir?” yazısına göz atabilirsiniz.
Vücuttaki folat depolara ortalama 30 - 50 mg aralığında değişir. Büyük bir bölümü karaciğerde depolanırken bir kısmı kan ve dokularda bulunur. Buna göre folat depolarını düzenli olarak doldurmak ve yenilemek için ihtiyaç duyulan günlük folat alım miktarı, yetişkinler için 400 mcg civarındadır. Hamile ve emziren kadınlar için ise bu ihtiyaç günde 500 - 600 mcg’ye çıkabilir (4). Folik asit takviyeleri de genellikle 400 - 800 mcg aralığındadır.
Bunların yanı sıra bebek, çocuk ve gençlerin günlük folik asit ihtiyacını şu şekilde sıralayabiliriz (5):
Doğumdan 6. Aya kadar: 65 mcg
7 - 12 ay arası: 80 mcg
1 - 3 yaş arası: 150 mcg
4 - 8 yaş arası: 200 mcg
9 - 13 yaş arası: 300 mcg
14 - 18 yaş arası: 400 mcg
Vücuttaki folat eksikliğinin kilo kaybına yol açması, folik asit takviyesi kullanıldığında kilo aldırabileceği gibi bir endişe yaratabilir. Ancak folik asit kullanımının kilo aldırdığına ilişkin araştırmalarla ortaya konulmuş bir veri yoktur. Bu nedenle kilo aldırıp aldırmadığına dair bir şey söylemek doğru değildir.
Folik asit kullanımının en önemli dönemi hamileliktir. Buna göre kadınların hamile kalmadan yaklaşık 6 - 8 hafta önce folik asit takviyesine başlaması ve hamileliğin ilk 12 haftası boyunca kullanması gerekir.
Bora Güner
Türkiye Strongman Sporcusu