Karnitin vücutta, lizin ve metiyonin amino asitlerinden sentezlenir.
Karnitin, sporcuların ve sağlıklı yaşam meraklılarının sıklıkla duyduğu bir takviye. Peki, karnitin nedir ve ne işe yarar? Bu yazıda karnitinin faydalarına ve kullanımıyla ilgili bilgilere derinlemesine bakacağız.
Karnitin; vücutta, lizin ve metiyonin amino asitlerinden sentezlenir. Dışarıdan besinler ve gıda takviyeleri yoluyla da alınabilir. L-karnitinin başta yağ yakımı ve kas kazanımı olmak üzere birçok faydası bulunmaktadır.
Karnitin, özellikle kas enerjisi üretimi ve yağ metabolizmasında önemli bir rol oynar. Yapılan araştırmalar, karnitin takviyesinin kaslarda yağ oksidasyonunu artırarak enerji üretimini desteklediğini ve kas glikojen depolarını koruduğunu göstermektedir. Örneğin, bir çalışma, kaslardaki karnitin seviyesini artırmanın düşük yoğunluklu egzersiz sırasında yağ kullanımı artırarak kas karbonhidrat kullanımını azalttığını ortaya koymuştur (1). Ayrıca, L karnitin yağ yakıcı takviyesinin dayanıklılık performansını artırabileceği ve egzersiz sırasında daha fazla yağ oksidasyonunu teşvik ettiği gösterilmiştir (2).
Karnitinin yararları arasında potansiyel olarak yağ kaybına yardımcı olabilme, egzersiz performansını iyileştirebilme, beyin ve kalp fonksiyonlarını koruma ve tip 2 diyabete iyi gelme bulunur.
Bu faydalara daha yakından bakacak olursak:
L-Karnitin, trigliserid gibi yağ asitlerini enerji üretmek üzere okside oldukları mitokondriye transfer eder. Vücudun yağ depolamasını önlemekle kalmayıp, kaslardaki oksijen kullanımını artırarak daha fazla kalori yakımına yardımcı olabilir. Şimdiye kadar yapılmış 9 çalışmanın analizi, insanların L-Karnitin alırken ortalama 1,3 gram kilo verdiğini göstermiştir (1).
L-Karnitin kullanımı dolaylı olarak egzersiz performansını iyileştirebilir. Kaslara oksijen tedarikini, kan akışını ve nitrik oksit üretimini artırarak kaslarda oluşabilecek yorgunluğun azaltılmasında etkili olabilir. Aynı sebeplerle egzersiz sonrası oluşan kas ağrılarının azaltılmasına da yardımcı olabilir (2).
İlginizi Çekebilecek Ürünler!
L-Karnitin; beyni, yaşa ve strese bağlı hasarlardan koruyarak işlevini daha iyi bir şekilde ve daha uzun süre yerine getirmesini sağlayabilir. Yapılan çalışmalar, L-Karnitin almanın Alzheimer ve benzeri beyin hastalıklarıyla ilgili beyin fonksiyonlarında iyileşme olduğunu göstermektedir. Bu hastalıklara sahip olmayanlar üzerinde de genel beyin işlevlerinde olumlu sonuçlar göstermiştir (2).
Bazı çalışmalar, L-Karnitin takviyesinin kan basıncını düşürmede ve kalp sağlığını iyileştirmede potansiyel faydaları olabileceğini ortaya koymuştur. Araştırmalar, kronik kalp yetmezliği gibi kardiyovasküler hastalıkları olan hastalar üzerinde iyileşmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir (3). Ayrıca 12 aylık bir çalışmada, L-Karnitin takviyesi almanın kalp yetmezliği ve ölüm riskini azaltılabileceği görülmüştür (4).
L-Karnitin takviyesinin, tip 2 diyabet hastalığının semptomlarını ve hastalıkla ilişkili faktörleri iyileştirebileceği düşünülmektedir. Anti-diyabetik ilaçlar kullanan kişiler üzerinde yapılan bir çalışma, L-Karnitinin kan şekeri seviyelerini önemli ölçüde düşürdüğünü göstermektedir (5). Bu da diyabetle savaşabileceğinin göstergesidir.
Genellikle 2 ila 4 gram L-Karnitin almak, genel sağlık ve form tutma hedeflerine ulaşmak için yeterlidir. L-Karnitin; kapsül, tablet veya sıvı formunda bulunabilir. Ayrıca, kırmızı etler ve süt ürünleri, fındık, tohumlar, enginar, kuşkonmaz, brokoli, brüksel lahanası, kara lahana, sarımsak, hardal otu, bamya, maydanoz, kıvırcık lahana, kayısı, muz, arı poleni, bira mayası, esmer buğday, mısır, yulaf ezmesi, pirinç kepeği, çavdar ve tam buğday da harika birer karnitin kaynağıdır.
Karnitinin (yağ yakıcı) ne olduğunu detaylı bir şekilde öğrenmek için “Karnitin Nedir?” makalemize mutlaka göz atın!
Karnitin çeşitlerini inceleyip, satın almak istiyorsanız buraya tıklayabilirsiniz.
Et, balık, kümes hayvanları ve süt gibi hayvansal ürünler en iyi karnitin kaynaklarıdır. Kırmızı et diğer et çeşitlerine göre daha yüksek oranlarda karnitin içermektedir. Çeşitli gıdaların karnitin içerikleri aşağıda listelenmiştir (3).
Besin Miktarı |
Karnitin Miktarı |
|
Sığır Eti (Pişmiş) |
120 g |
56-162 mg |
Kıyma (Pişmiş) |
120 g |
87-99 mg |
Süt |
1 fincan |
8 mg |
Morina Balığı |
120 g |
4-7 mg |
Tavuk (Göğüs) |
120 g |
3-5 mg |
Dondurma |
1/2 bardak |
3 mg |
Kaşar Peyniri |
60 g |
2 mg |
Buğday Ekmeği |
2 dilim |
0,2 mg |
Kuşkonmaz |
1/2 fincan |
0,1 mg |
Karnitin içeren besinler hakkında daha fazla bilgi edinmek için Karnitin (Yağ Yakıcı) İçeren Besinler Nelerdir? Yazımıza göz atabilirsiniz.
Bilimsel literatürün çoğunluğuna göre 1 ila 4 gram L-karnitin yağ yakıcı, etkili dozlar olarak kaydedilmiştir. Beyin ve duygudurum biyoyararlanımı için çalışmalar günde 1 ila 3 gram asetil L-karnitin almayı önermektedir (5).
Yağ yakıcı karnitin olarak bilinen bu bileşen, yaklaşık 3 g günlük dozu aşan kullanımlarda olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Bu tür durumlarda karnitin takviyeleri mide bulantısı, kusma, karın krampları, diyare ve vücut kokusuna neden olabilir. Nadir görülen yan etkileri ise kas güçsüzlüğü ve nöbetlerdir (4). Bu nedenle karnitin kullanmak isteniliyorsa, ürün üzerinde yazan günlük kullanım miktarına uyulmalıdır.
Karnitinin (yağ yakıcı) olası zararlarını öğrenmek için “Karnitin (Yağ Yakıcı) Zararları Nelerdir?” yazısını okuyabilirsiniz!
Bazı çalışmalar, L-karnitinin özellikle egzersizle birlikte kullanıldığında kilo kaybına mütevazı bir katkı sağlayabildiğini belirtirken, diğer çalışmalar ise sadece L-karnitin kullanımının kilo kaybı üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığını göstermektedir (6), (7).
Evet, L-karnitin takviyesinin kas gücünü artırdığı ve kardiyovasküler rahatsızlıklarda kalp fonksiyonunu destekleyebildiği bulunmuştur (8),(9).
L-karnitinin yan etkileri genellikle hafif ve nadirdir, ancak bazı durumlarda sindirim sistemi sorunları (mide bulantısı, ishal), dolaşım sistemi ile ilgili problemler ve nadiren zihinsel durum değişiklikleri rapor edilmiştir (10).
Evet, L-karnitin takviyesinin, kalp kasında oksidatif stresi azalttığı, kasılma fonksiyonlarını iyileştirdiği ve ventriküler genişlemeyi önlediği belirten çalışmalar mevcuttur (11), (12).
L-karnitinin etkilerini göstermesi kullanım alanına ve uygulama şekline göre farklılık gösterebilir. Sporcular üzerine yapılan bir araştırma, L-karnitinin etkisinin genellikle 4 hafta düzenli kullanım sonrasında gözlemlendiğini göstermektedir (13).
Karnitin eksikliğinin belirtileri genellikle kas zayıflığı, yorgunluk, düşük kan şekeri (hipoglisemi), kalp kasının zayıflaması ve genişlemesi (kardiyomiyopati), zihinsel karışıklık, nöbetler, karaciğer yağlanması ve ensefalopati (beyin fonksiyon bozukluğu) gibi semptomları içerir (14).
Hayır, egzersiz yapmayan bireylerde L-karnitinin tek başına kullanımının, kas glikojen depoları veya yağ yakımı üzerinde anlamlı bir etki yaratmadığı görülmüştür (15).
Evet, kadınlar L-karnitini kullanabilir ve çeşitli sağlık faydaları elde edebilir. Özellikle, L-karnitinin polikistik over sendromu (PCOS) olan kadınlarda insülin direncini azalttığı, lipid profillerini iyileştirdiği ve vücut kitle indeksini düşürdüğü gözlemlenmiştir (16).
İdil Ediboğlu Koç
Diyetisyen