Kakao Tozu Nasıl Yapılır? Faydaları Nelerdir? Bozulur mu?

Kakao tozu, mutfak ve takviye alanlarında yaygın olarak kullanılan önemli bir bileşendir ve kakao çekirdeklerinden elde edilir. Kakao tozunun üretim süreci, lezzetini, dokusunu ve besin değerini etkileyen birkaç karmaşık adımdan oluşur (1).

Tariflerde yaygın olarak kullanılan kakao tozu yüksek polifenol ve flavonoid içeriği sayesinde öne çıkar. Ancak, diğer ürünler gibi kakao tozunun da belirli bir raf ömrü vardır ve zamanla bozulabilir (2).

Bu yazımızda kakao tozunun ne olduğunu, nasıl yapıldığını ve faydalarını inceleyeceğiz. Ayrıca kullanım alanları, ham kakao ile farkları, raf ömrü, şeker içeriği, seçme kriterleri, olası zararları, kilo aldırma ihtimali ve kalori değeri gibi konulara da değineceğiz.

Kakao Tozu Nedir?

Kakao tozu, fermente edilmiş, kurutulmuş, kavrulmuş ve sıkıştırılmış kakao çekirdeklerinden elde edilen ince ve kuru bir maddedir. Theobroma cacao ağacının çekirdeklerinden üretilen kakao tozu, genellikle hamur işleri, sıcak ve soğuk içecekler ile şekerleme ürünlerine yoğun kakao aroması katmak için kullanılır (1).

Kakao tozu, kendine özgü hafif acı tadıyla bilinir ve tatlandırılmış sıcak çikolatadan veya sütlü çikolatadan farklıdır. Theobromin ve flavonoidler gibi çeşitli biyoaktif bileşikler içerir ve bu maddeler potansiyel faydalar sunabilir (2).

Kakao, ilk olarak Maya ve Aztek uygarlıkları tarafından keşfedilmiş ve kullanılmıştır. Maya’lar kakao çekirdeklerini öğütüp su ve baharatlarla karıştırarak içecek haline getirmiş, bu içeceği törenlerde ve ticarette kullanmıştır. Aztekler ise kakao çekirdeklerini o kadar değerli görmüşlerdir ki bunları para birimi olarak kullanmışlardır (3).

Avrupalı kaşifler 16. yüzyılda kakaoyu Avrupa’ya taşımış, zamanla şeker ve süt eklenerek tatlandırılmış çikolata ürünleri geliştirilmiştir. 19. yüzyılda ise kakao tozunun yaygın üretimi başlamış ve günümüzde mutfaktan kozmetiğe kadar geniş bir kullanım alanı bulmuştur (1).

Kakao Tozu Nasıl Yapılır?

Kakao tozu üretimi, kakao çekirdeklerinin fermantasyonu ile başlar; bu işlem, çikolataya özgü aromaların oluşmasına yardımcı olur. Daha sonra çekirdekler kurutulur ve kavrularak aromaları geliştirilir. Kavurma işleminin ardından, kabukları ayrılır ve iç kısımlar (kakao nibleri) elde edilir (4). 

Bu nibler öğütülerek yoğun bir kakao hamuru haline getirilir. Bu hamur, içeriğinde doğal olarak bulunan kakao yağı ve kakao katılarını içerir. Kakao yağı ayrıştırıldıktan sonra geriye kalan kuru madde kurutulur ve ince bir toz haline getirilir. Bazı kakao tozları, asiditeyi azaltmak ve daha hafif bir tat sağlamak için alkalizasyon işleminden geçirilir (5). Bu sayede kakao tozu, çeşitli tat ve dokulara sahip olacak şekilde işlenebilir.

Kakao Tozunun Faydaları Nelerdir?

Kakao tozu, yüksek polifenol, flavonoid ve temel mineraller içermesi nedeniyle, potansiyel faydalar sunabilir. Araştırmalar, kakao tüketiminin kalp sağlığını ve bilişsel fonksiyonları destekleyebileceğini belirtir. Ayrıca, kakao tozunun saça faydaları da incelenmiştir. Araştırmalara göre kakao tozunun olası etkileri aşağıdaki gibidir (3): 

• Flavonoid türevleri sayesinde kardiyovasküler fonksiyonu destekleyebilir.

• Antioksidan özellikler gösterebilir.

• Bilişsel performansı destekleyebilir

• Serotonin ve endorfin seviyesi üzerinde rol alarak ruh haline iyi gelebilir.

• Magnezyum, demir ve bakır gibi önemli mineraller ile beslenme rutinini destekler.

• Saç derisine kan akışını artırarak saçın beslenmesine katkıda bulunabilir.

Kakao Tozu Nasıl Kullanılır?

Kakao tozu, mutfakta ve endüstriyel alanda geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir. Tatlılardan içeceklere, bakım ürünlerinden gıda takviyelerine kadar pek çok farklı alanda değerlendirilir (1).

Pişirme ve Yemek Yapımı

Kakao tozu, kekler, kurabiyeler, brownieler, pastalar ve tatlılar gibi birçok fırın ürününün temel bileşenlerinden biridir. Hamur işlerine eklenen kakao tozu, onlara yoğun bir çikolata lezzeti katmanın yanı sıra besleyici bir katkı da sağlar (3). Kakao tozu sadece tatlılarda değil, bazı et ve sebze bazlı yemeklerde de derin bir lezzet katmak için kullanılabilir.

İçecekler

Kakao tozu, sıcak çikolata, kahve karışımları, smoothie’ler ve protein içeceklerinde sıkça kullanılır. Sıcak süt, su veya bitki bazlı alternatiflerle karıştırılarak yoğun ve aromatik içecekler elde edilebilir (2). Bazı kahve tariflerinde kakao tozu eklenerek mocha gibi içecekler hazırlanabilir. Ayrıca sporcular tarafından protein tozlarına ve enerji içeceklerine besin değerlerini zenginleştirmek adına eklenir (4).

Cilt ve Saç Bakımı

Kakao tozu, cilt maskelerinde ve saç bakım ürünlerinde kullanılan bir bileşendir. Cilt üzerinde besleyici ve kan dolaşımını destekleyici özelliklere sahip olduğu düşünülen kakao, cildin canlı görünmesine katkı sağlayabilir. Ayrıca saç bakımında da kullanılabilir; kakao tozu içeren saç maskelerinin, saç derisini besleyerek sağlıklı bir görünümüne destek olabileceği düşünülür (5).

Endüstriyel Kullanım

Kakao tozu, çikolatalı içecekler, protein barları ve gıda takviyeleri gibi birçok ticari ürünün üretiminde yaygın olarak kullanılır. Gıda sektöründe, çikolata aromalı tahıl gevrekleri, enerji barları ve diyet ürünlerinde yer alırken  aynı zamanda kozmetik alanlarda da çeşitli ürünlere eklenir. Bazı cilt bakım ürünlerinde ve güneş koruyucu kremlerde, kakao tozu doğal bir antioksidan kaynağı olarak lanse edilir (5).

Ham Kakao ve Kakao Tozu Arasındaki Fark Nedir?

Ham kakao, kakao çekirdeklerinin minimum düzeyde işlenmiş halidir ve genellikle kakao tozu olarak adlandırılır. Soğuk presleme yöntemiyle kakao yağı ayrılır ve bu sayede flavonoid ve antioksidan içeriği daha yüksek seviyelerde korunmaya çalışılır. Bu işlem, kakao çekirdeklerinin doğal bileşenlerinin mümkün olduğunca muhafaza edilmesini sağlar (6).

Öte yandan, kakao tozunun içerdiği triptofan ve flavonoidlerin serotonin üretimine katkı sağlayabileceği ve rahatlatıcı bir etki oluşturabileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. Özellikle süt ile tüketildiğinde, bireylerin deneyimlediği etkiler farklılık gösterebilir. Uyku düzenine duyarlı kişiler için gece geç saatlerde kakao içeren içeceklerin tüketimi konusunda dikkatli olunması önerilebilir (5).

Kakao Tozu Bozulur mu?

Evet, kakao tozu zamanla bozulabilir. Özellikle nem, ısı ve hava ile uzun süre temas ettiğinde topaklanma, acılaşma veya tat değişiklikleri gözlemlenebilir. Kakao tozunun raf ömrünü uzatmak için serin, kuru ve ışık almayan bir ortamda muhafaza edilmesi önerilir. Hava geçirmez bir kap içinde saklanması, dış etkenlerden korunmasına yardımcı olur. Uygun şekilde saklandığında, çoğu kakao tozu yaklaşık iki yıl boyunca kalitesini koruyabilir. Ancak, ambalaj üzerindeki son kullanma tarihini kontrol etmek ve herhangi bir koku veya renk değişimi olup olmadığını gözlemlemek de önemlidir (7).

Kakao Tozunda Şeker Var mı?

Saf kakao tozu, ilave şeker içermez ve doğal olarak acı bir tada sahiptir. Ancak ticari çikolata tozları ve içecek karışımlarında, tatlandırıcı olarak süt tozu veya yapay tatlandırıcılar bulunabilir. Bu nedenle, satın alırken etiketleri dikkatlice okumak önemlidir. Ürün etiketinden, şeker miktarı ve diğer bileşenler hakkında bilgi edinebilirsiniz (8).

Kakao Tozu Kilo Aldırır mı?

Saf kakao tozu düşük kalorili bir üründür, ancak tüketildiği ürünlerle birlikte kilo aldırma potansiyeline sahiptir. Özellikle şekerli ve yağlı çikolata ürünleriyle birlikte tüketildiğinde yüksek kalori alımına yol açabilir. Kilo alımı, genellikle kalori alımının ve harcanan enerjinin dengesine bağlıdır, bu yüzden kakao tozunun tüketildiği ürünün içerdiği kalori miktarı önemlidir (4).

İlginizi Çekebilir: Gainer Nedir? Nasıl ve Ne Zaman Kullanılmalıdır?

Kakao Tozunun Besin Değeri Nedir?

USDA'nın verilerine göre, 100 gram şekersiz kakao tozu yaklaşık olarak şu besin değerlerine sahiptir (9):

• Kalori: 228 kcal

• Protein: 19,6 g

• Yağ: 13,7 g

• Karbonhidrat: 57,9 g

• Lif: 33,2 g

• Magnezyum: 499 mg

• Demir: 13,9 mg

Bu değerler, kakao tozunun markasına ve işlenme yöntemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Daha kesin bilgiler için ürün etiketlerini incelemeniz önerilir.

En İyi Kakao Tozu Markası Nasıl Seçilir?

En iyi kakao tozu markasını seçerken, ürünün işlenme süreci, katkı maddeleri ve besin içeriği dikkate alınmalıdır. İşlenmemiş ve doğal kakao tozları, daha yüksek flavonoid içeriğine sahip olabilir (1). Şeker veya yapay tatlandırıcılar içermeyen, organik sertifikalı ürünler de genellikle tercih edilenler arasındadır (1).

Kakao Tozu Zararları Var mı?

Kakao tozu, kafeine duyarlı bireyler için uygun olmayabilir, çünkü içerdiği kafein bazı kişilerde huzursuzluk, mide rahatsızlıkları veya uyku problemleri yaratabilir. Ayrıca, böbrek taşı riski taşıyan kişilerde, kakao tozunun yüksek oksalat içeriği nedeniyle dikkatli tüketilmesi önerilir. Alerjisi olan kişiler ve hamile ya da emziren kadınlar da, kakao tüketmeden önce doktorlarına danışmalıdır (10).

Kakao Tozu Kaç Kalori?

Şekersiz saf kakao tozu, bir yemek kaşığı (yaklaşık 5 gram) başına ortalama 12 kalori içerir. Aynı zamanda, kakao tozu lif ve protein açısından zengin bir kaynaktır ve dengeli bir diyetin parçası olarak tüketilebilir (2). Ancak, marka ve ürün çeşidine bağlı olarak kalorilerde küçük farklılıklar olabilir, bu yüzden etiket bilgilerine bakmakta fayda vardır.

Kakao Tozu Mu, Bitter Çikolata mı?

Her ikisi de kakao çekirdeklerinden elde edilse de işlenme süreçleri ve besin içerikleri açısından farklılık gösterir. Kakao tozu, kakao çekirdeklerinin yağının büyük bir kısmının alınmasıyla elde edilirken, bitter çikolata kakao yağı içerdiği için daha yağlı ve kremamsı bir dokuya sahiptir (5).

• Besin İçeriği: Kakao tozu daha az yağ içerirken, bitter çikolata kakao yağı nedeniyle daha yüksek kaloriye sahiptir. Örneğin, 100 gram kakao tozu yaklaşık 13,7 gram yağ içerirken, bitter çikolatada bu oran 30-40 gram arasında değişebilir (5).

• Şeker İçeriği: Kakao tozu doğal olarak şekersizdir, ancak bitter çikolata genellikle bir miktar şeker içerir. Bu nedenle, şeker alımını sınırlamak isteyenler için kakao tozu daha iyi bir seçenek olabilir (11).

• Antioksidan İçeriği: Kakao tozu, flavonoid açısından zengin bir içeriğe sahiptir. Bitter çikolata da flavonoidler içerir, ancak içerdiği kakao yağı ve şeker oranı, kakao tozuna göre farklı özellikler taşıyabilir (2).

Günlük Ne Kadar Kakao Tozu Tüketilmeli?

Kakao tozunun günlük tüketim miktarı, kişisel beslenme alışkanlıklarına ve bireysel ihtiyaçlara bağlı olarak değişebilir. Tüketim miktarı belirlenirken, kakao tozunun içerdiği kafein ve diğer bileşenler göz önünde bulundurulmalıdır. Genel olarak araştırmalar günde 10-20 gram kakao tozunun güvenli olduğunu gösterir. Bu miktar, yaklaşık 1-2 yemek kaşığı kakao tozuna eşdeğerdir. Dengeli bir beslenme düzeni içinde kakao tozunun nasıl tüketileceği konusunda bir uzmana danışmak faydalı olabilir (2).

Kakao Tozu Uyku Kaçırır mı?

Kakao tozu, doğal olarak teobromin ve az miktarda kafein içerebilir. Bu bileşenlerin merkezi sinir sistemi üzerinde uyarıcı etkiler gösterebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle, bazı bireylerde akşam saatlerinde yüksek miktarda kakao tüketimi sonrası uyku düzeninde değişiklikler yaşanabilir (12).

Öte yandan, kakao tozunun içerdiği triptofan ve flavonoidlerin serotonin üretimine katkı sağlayabileceği ve rahatlatıcı bir etki oluşturabileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. Özellikle süt ile tüketildiğinde, bireylerin deneyimlediği etkiler farklılık gösterebilir. Uyku düzenine duyarlı kişiler için, gece geç saatlerde kakao içeren içeceklerin tüketimi konusunda dikkatli olunması önerilebilir (2).

Evde Kakaolu Süt Nasıl Yapılır?

Kakaolu süt yapmak için bir su bardağı sütü tercih ettiğiniz sıcaklıkta kullanabilirsiniz. Bir tatlı kaşığı kakao tozunu ve isteğe bağlı olarak bir tatlı kaşığı bal, şeker veya tatlandırıcıyı az miktarda sütle karıştırarak macun kıvamına getirin. Ardından kalan sütü ekleyerek iyice karıştırın. Soğuk içmek isterseniz çırpıcı veya shaker kullanabilirsiniz, sıcak tüketmek için ise karışımı hafifçe ısıtabilirsiniz ancak kaynatmamaya özen gösterin.